Oddział w Łowiczu: zasób
Zasób łowickiego oddziału APW według stanu na dzień 31 grudnia 2018 r. obejmuje 311 zespołów archiwalnych, liczących 82 795 jednostek, co daje 776,45 metrów bieżących akt. W zbiorach znajdują się głównie materiały aktowe, które chronologicznie sięgają wieku XVII aż po czasy współczesne, a dotyczą Łowicza i obecnego powiatu łowickiego. Wyjątkiem są archiwalia ze zbioru Władysława Tarczyńskiego, w których, obok materiałów służących poznaniu dziejów i spraw z regionu łowickiego, znajdziemy także interesujące źródła do badań w skali ogólnopolskiej.
Do najciekawszych w zasobie archiwalnym należą Akta miasta Łowicza z lat 1783-1950, które w dziale dokumentującym instytucje administracji ogólnej są największym z zespołów archiwalnych. Akta liczą 4770 jednostki i ponad 42,65 mb, z których większość pochodzi z okresu międzywojennego. Ponad 1300 j.a. zespołu stanowią domowe księgi meldunkowe, które posiadają indeks osobowy mieszkańców. Ich odnalezienie jest możliwe poprzez wyszukiwarkę http://www.warszawa.ap.gov.pl/wyszukiwarki/lowicz-m/index.html
Wyjątkowa rangę posiadają szczątki akt 14 cechów działających w przeszłości w Łowiczu. Chronologicznie większość łowickich dokumentów i akt cechowych pochodzi z XIX i XX wieku, ale są także sięgające XVII i XVIII stulecia. Do najstarszych należy m.in. księga posiedzeń sądu cechu szewców, prowadzona od 1631 roku i kontynuowana systematycznie do 1834 r. czy przywilej króla Jana Kazimierza dla cechu stolarzy, szklarzy i tokarzy z 1652 r. z pieczęcią kancelarii królewskiej i podpisem władcy. W zespole cechy w Bolimowie znajduje się najstarszy chronologicznie dokument w zasobie przywilej króla Zygmunta III Wazy dla cechu szewców w Bolimowie.
Liczną objętościowo grupę reprezentują w archiwum akta administracji ogólnej z terenu powiatu łowickiego, szczególnie ważne do badania życia politycznego, społeczno-gospodarczego i kulturalnego wsi w XIX-XX wieku. Akt administracji specjalnej jest stosukowo niedużo i stanowią je szczątki zespołów. Do ciekawszych w tym dziale zaliczyć trzeba dokumentację komisji konskrypcyjnych (poborowych) z Łowicza i powiatu z okresu zaborów, a z lat bardziej współczesnych: Więzienia w Łowiczu (1918-1944), Inspektora Szkolnego (1919-1949) i Powiatowego Komitetu Opieki Społecznej (1940-1949).
Pod względem objętościowym największą grupę dokumentacji stanowią akta instytucji wymiaru sprawiedliwości. Wykorzystywane są one nie tylko do celów naukowych, ale przede wszystkim do regulacji spraw majątkowych i ustalania praw własności.
Akta stanu cywilnego różnych wyznań figurują w archiwum od niedawna. Poza aktami z parafii rzymskokatolickich, w zasobie przechowywane są także akta stanu cywilnego okręgów bożniczych, parafii prawosławnych, ewangelickiej i mariawickiej z XIX i XX w. z Łowicza i pow. łowickiego. Zdecydowana większość akt metrykalnych z najstarszego okresu przechowywana jest w Archiwum Diecezjalnym w Łowiczu i Archiwum Państwowym w Łodzi. Na specjalną uwagę w łowickich zbiorach zasługują akta instytucji i organizacji politycznych, społecznych, kulturalnych i zawodowych. Jakkolwiek stan ich zachowania bywa niekiedy szczątkowy, pozostają one wartościowym materiałem badawczym do studiów regionalnych.
Chlubą łowickiego archiwum jest posiadania zbioru archiwaliów Władysława Tarczyńskiego (1845-1918), społecznika, literata i zbieracza pamiątek historycznych z Łowicza. Są one częścią tzw. zbiorów bibliotecznych, otwartego w 1907 r. Muzeum Starożytności i Pamiątek Historycznych w Łowiczu oraz działającego w mieście przed II wojną światową Muzeum Miejskiego im. Władysława Tarczyńskiego. Po wojnie zbiory te zostały rozparcelowane i w części powróciły z WAP w Łodzi do Łowicza w 1980 r. W łowickim archiwum liczą obecnie 402 jednostki. Trzon zbioru stanowią archiwalia z okresu staropolskiego, przy czym ten znaczący fragment wykracza daleko poza tematykę łowicką. Znajdują się wśród nich m.in. dokumenty królów i prymasów polskich, listy i rękopisy wybitnych osób życia politycznego, rozkazy i odezwy dowódców powstań narodowych i in., są też fotografie, afisze, kalendarze, książki dawnej drukarni prymasowskiej w Łowiczu itp.
Na koniec wypada jeszcze wspomnieć o licznych w zasobie zespołach rodzinnych (Szajdingów, Pawłyszko, Xiężopolskich, Dąbrowskich, Świątkowskich, Zbudniewków), zbiorach fotografii, afiszów, rękopisów i druków ulotnych oraz zbiorach bibliotecznych AP w Łowiczu, wśród których, oprócz książek o tematyce regionalnej, opracowań z archiwistyki i archiwoznawstwa, są dzienniki urzędowe i monitory (z lat 1918-1954) oraz gazety i czasopisma regionalne.
Informatory o zasobie:
- Wojtylak M.: Informator o zasobie archiwalnym Archiwum Państwowego m. st. Warszawy Oddział w Łowiczu. Łowicz 1993, ss. 59. Rec. J. Leśniewska: Archeion. T. 96. Warszawa 1996, s. 215-217.
- Archiwum Państwowe m. st. Warszawy Oddział w Łowiczu. Informator o zasobie archiwalnym, oprac. M. Wojtylak. Warszawa 2008, ss. 200. Rec. A. Owczarek-Cichowska: Rocznik Mazowiecki. T. XXI. 2009, s. 315-317.
Źródła drukowane z zasobu:
- Nie wybiła godzina wybawienia z otchłani nieszczęść... Kronika dziejów Łowicza Władysława Tarczyńskiego, oprac. M. Wojtylak. Warszawa 2015, ss. 421.
- Skarby łowickiego archiwum, oprac. M. Wojtylak. CDN. Notatnik kulturalny Galerii Browarna. Vol. 3. Nr 1(17). 2000, nlb.
- Tadeusz Gumiński, Na drodze do wolności. Polska Organizacja Wojskowa i 11 listopada 1918 r. w Łowiczu, podał do druku Marek Wojtylak, Warszawa – Łowicz 2018, ss. 60.
- Władysław Tarczyński (1845–1918) i jego zbiory. Kalendarz na 2018 rok, oprac. M. Wojtylak. Łowicz 2017, ss. 14.
- Wyszperane w Archiwum. Kartki z dziejów Łowicza i Ziemi Łowickiej, oprac. M. Wojtylak. Łowicz 2017, ss. 208.
Opracowania szczegółowe o zasobie:
- Wojtylak M.: Akta gminnych kas pożyczkowo-oszczędnościowych powiatu łowickiego w XIX i XX w. Archeion. 95: 1995, s. 43-57.
- Wojtylak M.: Akta Komisji Dobrego Porządku w Łowiczu (1781-1784). T. 100: 1999, s. 97-108.
- Wojtylak M.: Akta łowickich cechów w zasobie archiwum w Łowiczu. Roczniki Łowickie. T. I. Łowicz 2003, s. 139-170.
- Wojtylak M.: Akta miejskie w zbiorach archiwum w Łowiczu. T. 100: 1999, s. 203-208.
- Wojtylak M.: Archiwalia rodzinne w zasobie Archiwum Państwowego w Warszawie Oddział w Łowiczu. Roczniki Łowickie, T. XIII: 2015. Łowicz 2016, s. 5-6.
- Wojtylak M.: Archiwalny dar hr. Jana Moszyńskiego z Sójek dla muzeum Władysława Tarczyńskiego w Łowiczu. Kutnowskie Zeszyty Regionalne. T. III: Kutno 1999, s. 199-236.
- Wojtylak M.: Dokumenty exodusu ludności stolicy w zasobie Oddziału Archiwum Państwowego m. st. Warszawy w Łowiczu. Kronika Warszawy. Nr 2/121: 2004, s. 80-84.
- Wojtylak M.: Dokumenty Haliny Świderskiej-Konecznej w zasobie Archiwum Państwowego m. st. Warszawy Oddział w Łowiczu. Roczniki Łowickie, T. IX: 2011, Łowicz 2012, s. 308-312.
- Wojtylak M.: I wojna światowa w dokumentach Archiwum Państwowego w Warszawie Oddział w Łowiczu. Roczniki Łowickie, T. XII: 2014, Łowicz 2015, s. 88-159.
- Wojtylak M.: Mickiewicziana wśród archiwaliów zbioru Władysława Tarczyńskiego w Łowiczu. Siódma Prowincja. Nr 1-2: 1999, s. 22-23.
- Wojtylak M.: Materiały do działalności służb budowlano – inżynierskich w Łowiczu i powiecie łowickim w XIX w. w zasobach archiwalnych. Archeion, T. CXV: Warszawa 2014, s. 535 – 557.
- Wojtylak M.: Materiały dotyczące II wojny światowej w zasobie Archiwum Państwowego w Łowiczu. Roczniki Łowickie, T. VII: 2009, Łowicz 2010, s. 155-174.
- Wojtylak M.: Materiały dotyczące Nieborowa i Arkadii w zasobie łowickiego oddziału Archiwum Państwowego w Warszawie, [w:] Nieborów i Arkadia – 70 lat Muzeum Księga Pamiątkowa. Nieborów i Arkadia 2015, s. 414 – 425.
- Wojtylak M.: Pozostałość aktowa rzemiosła z II wojny światowej na Mazowszu na przykładzie dokumentacji Powiatowej Grupy Rzemiosł na powiat łowicki w Łowiczu. Archiwista Polski. Nr 4: 2003, s. 33-45.
- Wojtylak M.: Więzienie w Łowiczu i jego spuścizna aktowa (1918-1944). Roczniki Łowickie. T. III: 2005, Łowicz 2006, s. 259-270.
- Wojtylak M.: Z archiwum rodzinnego Wodzińskich z Kter. Kutnowskie Zeszyty Regionalne. T. VI: Kutno 2002, s. 321-336.
- Wojtylak M.: Zbiory biblioteczne Władysława Tarczyńskiego w Łowiczu. Łowicz 1993, ss. 35.
- Wojtylak M.: Zbiory łowickie Tadeusza Gumińskiego w zasobie Archiwum Państwowego w Łowiczu. Roczniki Łowickie. T. II: Łowicz 2004, s. 29-36.
Rozwiń Metryka
Podmiot udostępniający informację: | |
---|---|
Data utworzenia: | 2015-05-28 |
Data publikacji: | 2015-05-28 |
Osoba sporządzająca dokument: | |
Osoba wprowadzająca dokument: | |
Liczba odwiedzin: | 22792 |